Boyun omurgası 7 adet omurdan oluşmuştur. Bu omurların arasında intervertebral disk denilen esnek ve kıkırdaksı bir yapı mevcuttur. Bu yapı boyun aktivitesi sırasındaki hareketliliği ve şok emilimini sağlar. Omurların arka kısmında yer alan ark şeklindeki yapı ise omuriliği çevreleyerek koruyucu özellik gösterir.
Her omur hizasında, foramen denilen omurlar arasındaki aralıklardan omurilikten çıkan bir çift sinir simetrik olarak çıkarak kaslara, dokuya ve diğer vücut yapılarına dağılarak hareket ve duyu iletimini sağlarlar.
Travmalar, zorlamalar, kazalar veya yaşlandıkça diskin merkezi su içeriğini kaybetmesi, duruş bozuklukları, sigara kullanımı, hareketsiz yaşam diskin yastıklama görevini eskisi kadar iyi yapamaz hale getirebilir. Disk bozulmaya devam ettikçe dış tabakası da yırtılabilir ve diskin merkezi dış tabakadaki bir yırtıktan çıkarak sinirlerin ve omuriliğin yer aldığı boşluğa taşarak boyun fıtığına neden olur. Bu tarz boyun fıtıkları genellikle daha akut (ani başlangıçlı, kısa sürede gelişen) seyirlidir.
Boyunda sinir çıkım yerlerinde dejenerasyona bağlı disk ve bağ yapılarının bozularak kireçlenmesi ve spondilotik kemiksi çıkıntılar oluşması ile sinire bası yapması ile görülen fıtıklaşmalar ise daha çok kronik (uzun sürede gelişen ve giderek artan) seyirlidir.
Boyun fıtığında bulgular nelerdir?
Hastanın şikayetleri boyun ağrısı, kol ve ellerde güç kaybı ve uyuşmalar şeklinde değişen tablolar gösterebilir. Genelde boyundan başlayıp kürek kemiğine ve oradan kola, bazen göğse doğru yayılan bir ağrı mevcuttur. Bu ağrıya uyuşmalar ve güç kaybı eşlik edebilir. Çok ağır fıtıklaşmalarda boyundan aşağı bacakları da etkileyen hafif felç tablosuna kadar uzanan ciddi klinik tablolar görülebilir. Hastada boyun ağrısının yanı sıra yarım baş ağrıları da olabilir. Kol ve parmaklara vuran ağrı, hastanın kolunu başının üzerine kaldırması ile pozisyonel rahatlama gösterir. Ağrı kesiciler ve istirahat çok az fayda sağlar. Hasta günlük yaşamını sürdüremeyecek kadar hareket kısıtlılığı içerisindedir. Özellikle geceleri hasta ağrıdan uykuya dalmakta zorlanır. Başını kollarını rahat ettirmekte zorlanır yastıkla mücadele eder. Uykusuzluk ve kronik ağrılar günlük yaşam kalitesini azaltır. İleri safhalarda elinde taşıdığı ağır cisimleri tutmakta zorlanıp düşürebilir.
- C4 – C5 (C5 sinir kökü) – Omuz apolet (deltoid) kasında ve üst kolda güçsüzlüğe neden olabilir. Genellikle uyuşma veya karıncalanma yoktur. Omuz ağrısına neden olabilir.
- C5 – C6 (C6 sinir kökü) – üst kolda pazı kası (biceps) önünde ve bilek ekstansör kaslarda güçsüzlüğe neden olabilir. Uyuşma ve ağrı ile birlikte karıncalanma el başparmak tarafına doğru yayılabilir. Bu en yaygın servikal disk hernisi mesafelerindendir.
- C6 – C7 (C7 sinir kökü) – üst kolun arka ( triseps) kaslarında ve el-bilek ekstansör kaslarında güçsüzlük oluşturur. Uyuşma ve ağrı bu bölgeden aşağı doğru yayılabilir ve orta parmağa doğru karıncalanma hissedilebilir. Burası da en yaygın servikal disk hernisi mesafelerindendir.
- C7 – T1 (C8 sinir kökü) – El kaslarında kuvvetsizliğe neden olabilir. Uyuşukluk ve karıncalanma ve ağrı el küçük parmak hizasında yayılabilir.
Doktora gitmeniz gereken haller:
- Düşme, çarpma gibi travma veya başa alınan darbeler sonrası
- Ateş ve başağrısının eşlik ettiği boyun ağrıları
- Ağrı kolunuza doğru yayılıyorsa
- Ellerinizde, kollarınızda uyuşma yanma güçsüzlük varsa
- Boyun ağrılarına kollarda ve bacaklarda kuvvetsizlik eşlik ediyorsa
- Ağrı kesicilere cevap vermiyorsa
- 1 haftadan uzun sürüyorsa
Boyun Fıtığı Tanısı
Hastalığın ayrıntılı öyküsü ve fizik muayene ile kuvvet, duyu kaybı ve refeksler ölçülüp değerlendirilir.
Tanı testleri: Boyun röntgeni ve boyun manyetik rezonans incelem en sık kullanılan tanı yöntemleridir. Bunların yanı sıra gereğine göre bilgisayarlı tomografi, EMG ve diğer tanı yöntemleri istenebilir.
Boyun Fıtığı Tedavisi
Boyun Fıtığının Tıbbi Tedavileri
Boyun fıtıklarının büyük bölümü cerrahi gerektirmez.
- Kısa süreli (1-2 gün) dinlenme sonrası boyun kaslarını rahatlatıcı, esnetici egzersizler
- Sıcak-soğuk uygulamaları, hafif masaj
- İlaç tedavileri (Ağrı kesici ve kas gevşeticiler, non-steroid antiinflamatuar ilaçlar)
- Fizik tedavi
- Tetik nokta enjeksiyonları, foraminal veya epidural enjeksiyonlar
Boyun Fıtığının Cerrahi Tedavisi
Cerrahi tedavi; tıbbi tedavi veya fizik tedavi ile geçmeyen, belirgin omurilik ve sinir kökü basısı olan, belirgin güç ve duyu kaybı olan hastalar için gereklidir. Boynun önünden veya arkasından yaklaşılarak uygulanan cerrahi yöntemler vardır.
Anterior Servikal Mikrodiskektomi
Bu ameliyat boyunda sinir köklerine veya omuriliğe olan basıyı ortadan kaldırmaya yönelik olarak uygulanır. Boyun ön kısmından yarım kolye tarzı 2-3 santimlik küçük bir insizyon ile girilerek servikal omurgaya ulaşılır. Mikroskop altında herniye olan servikal disk boşaltılır ve bası yapan kemik çıkıntılar temizlenir. Disk mesafesi boşaltıldıktan sonra araya kemik grefti, kemik macunu konmuş kafes konarak iki omur arasında füzyon (kemikleşme, bütünleşme) sağlanır.
Seçili olgularda boyun hareketini korumak ve fonksiyonu sağlamak amacıyla boşaltılan disk mesafesine servikal disk protezi uygulanabilir.
Posterior Mikrodiskektomi
Bu işlem boyun ense kısmından uzunlama bir insizyon ile girilerek yapılır. Özellikle izole yandan taşan disk fıtıklarında tercih edilir. Bu işlemde disk mesafesi boşaltılmaz, sadece bası yapan taşmış kısım alınır.